Wystawa w Gdyni

Eryka i Jan Drostowie. Polskie Projekty Polscy Projektanci.

Wystawa w Muzeum Miasta Gdyni gdzie Fundacja Fabryka Kulturalna miała zaszczyt bycia partnerem. To dla nas najważniejsze wydarzenie wystawiennicze roku 2021. Ponad 300 szklanych obiektów na przestrzeni 300m2. Bazując na zbiorach Muzeum Narodowego we Wrocławiu oraz czterech kolekcjach prywatnych, podjęta została próba uchwycenia ulotnego momentu, w którym przedmiot użytkowy awansuje do roli obiektu muzealnego i pożądanego obiektu kolekcjonerskiego.

 

 

 

Wystawa wirtualna „Śląskie Twarze Designu”

Obecna sytuacja pandemiczna nas nie rozpieszcza, ale mimo wszystko staramy się nie przerywać naszych działań. W ostatnich dniach otwarta została nasza kolejna wystawa pt. „Śląskie Twarze Designu”. W przestrzeni dawnego warsztatu elektrycznego w Fabryce Pełnej Życia znalazło się kilkoro twarzy śląskiego designu wraz z życiorysami oraz wybór ich najwybitniejszych dzieł przedstawiony na scenie. Barwne kolory plakatów oraz dzieł twórców doskonale wpisały się w białą kolorystkę ścian świeżo wyremontowanej przestrzeni wystawowej. Na pewno prezentowałyby się pięknie w te zimowe dni, gdy blade światło zalewa błękitem przestrzeń sali.Nie jest nam niestety chwilowo dane podziwiać sztukę i design we właściwych jej miejscach. Nic jednak straconego – całą galerię możemy obejrzeć w postaci spaceru online dostępnego pod linkiem poniżej. Zapraszamy!

Wystawa wirtualna

Warsztaty rzemiosła

W sierpniu zorganizowaliśmy an terenie Fabryki Pełnej Życia warsztaty rzemiosła „Stare Nowe”. Uczestnicy mieli okazję przywrócić swoim starym krzesłom blask i nadać im własny, niepowtarzalny charakter. Dzięki doskonałej, słonecznej pogodzie i dobremu marketingowi warsztaty cieszyły się dużym powodzeniem. Kilkudziesięciu ludzi wróciły do domu z starymi-nowymi krzesłami, z których każde miało swój własny, oryginalny styl – nie do podrobienia!

 

Spacer historyczne – podsumowanie

Po kilku tygodniach dobrnęliśmy do końca spacerów. Dziękujemy wszystkim za udział! Na pewno nie poprzestaniemy tylko na tych spacerach.

W poniższym raportach możecie przeczytać wnioski jakie wynieśliśmy z prowadzonych działań –

1.Raport badanie DZIALAN REWITALIZACJI HISTORII I PAMI CI POR CENTRUM W RAMACH REALIZACJI PROJKETU 07.2019

2.Raport Koncowy DZIALAN REWITALIZACJI HISTORII I PAMI CI POR CENTRUM W RAMACH REALIZACJI PROJKETU 07.2019 Raport tablice i mapy DZIALAN REWITALIZACJI HISTORII I PAMI CI POR CENTRUM W RAMACH REALIZACJI PROJKETU 07.2019

 

3.Raport Koncowy DZIALAN REWITALIZACJI HISTORII I PAMI CI POR CENTRUM W RAMACH REALIZACJI PROJKETU 07.2019

 

Spacery historyczne – działania

Spacery historyczne w pełni. Wraz z każdą kolejną wycieczką zwiększamy frekwencję aż do rekordowej ilości osób na wycieczce ze Stowarzyszeniem SAS Dąbrowiacy. Podczas spacerów goszczą u nas seniorzy, rodziny z dziećmi, młodzież i uczniowie dąbrowskich szkół. Przekazujemy wiedzę, ale i z każdym spacerem sami się uczymy jak efektywniej i lepiej przekazywać ludziom informacje o naszym mieście. Informacje o których często wogóle nie mieli pojęcia i na naszych wycieczkach słyszą je po raz pierwszy. Przygotowane na trasie punkty pozwalają przyswoić ją w przystępny sposób i pomiędzy żartami i wspominkami dawnych czasów pozwalają wpleść okruszki wiedzy.

 

Spacery historyczne – opracowanie tekstów

Wraz z lektorem opracowaliśmy teksty o historii fabryki – poniżej możecie zobaczyć wycinek efektów naszej pracy!

DEFUM

Historia Dąbrowskiej Fabryki Obrabiarek zaczyna się w latach 70-tych XIX wieku. Na miejscu zakładu działa wtedy warsztat ślusarski bliżej nieznanego przemysłowca. Przechodząc w międzyczasie przez ręce dwóch właścicieli w 1885 zakład staje się częścią udziałową znanego czeskiego przemysłowca Emila Skody (ten sam który zapoczątkował produkcję czeskich aut).

W latach 90-tych zakład znów zmienił właściciela – tym razem stali się nim przemysłowcy z Sosnowca- Wilhelm Fitzner oraz Konrad Gamper. W 1897 roku przekształcili DEFUM w „Towarzystwo Akcyjne Zakładów Kotlarskich i Mechanicznych W. Fitzner i K. Gamper”. Była to jedna z najbardziej znaczących spółek w Królestwie Polskim, posiadająca swoje oddziały w Warszawie, Łodzi i innych ważnych miastach carskich. Jest to swoisty kamień milowy w historii zakładu, który zaważył na jego dalszych losach. Zmiany w formie przedsiębiorstwa skonkretyzowały produkcję dąbrowskiej fabryki na przemysł maszynowy.

Niestety dąbrowski zakład był jedynie filią o wiele większego zakładu w Sosnowcu – mieści się on obecnie niedaleko Centrum Handlowego Plejada. Ten okres historii stwarza dość spore problemy, gdyż często w źródłach ciężko jest rozdzielić czy informacje dotyczą konkretnie dąbrowskiego zakładu czy ogółu Towarzystwa Fitznera i Gampera. Filia nosiła wówczas nazwę „Dąbrowska Fabryka Maszyn i Odlewnia Żeliwa”.  Jedna z największych reorganizacji zakładu miała miejsce w okolicy 1910 roku – w zasadzie większość historycznych budynków została wybudowana w tamtym czasie. Produkcja skupiała się na urządzeniach mechanicznych, – tokarkach, frezarkach, szlifierkach, gwinciarkach, wiertarko-frezarkach, strugarkach i tym podobnych maszynach. Co ciekawe niemal połowa produkcji obrabiarek w 1933 roku była produkowana na potrzeby wojska! A dokładniej  dla Marynarki Wojennej, Państwowej Wytwórni Uzbrojenia oraz Państwowych Zakładów Inżynieryjnych.

Produkcja odbywała się w następujący sposób. Po otrzymaniu zamówienia biuro fabrykacyjne przygotowywało specjalne karty – operacyjne, na których opisywano przebieg obróbki poszczególnych elementów zamówienia, oraz karty robocizny i materiałowe. kierowało go do modelarni. Tam wytwarzano modele odlewnicze z drewna ,które służyły do wykonywania form odlewniczych w których odlewano różnego rodzaju korpusy maszyn i innych urządzeń. Oczywiście DEFUM posiadał magazyn odlewów, więc w przypadku identycznych zamówień korzystano z poprzednich modeli. Odlewnia wytwarzała 4 podstawowe rodzaje żeliwa oraz dwa specjalne o podwyższonych parametrach. Ciekawostka – zakład ściągał koks z Czech, z okolic Karwiny zamiast korzystać z polskiego. Niestety nasz, ze względu na dużą kruchość nie nadawał się do zastosowania w odlewni maszynowej. Następnym etapem po odlewni była czyszczarnia. Z niej półprodukty  trafiały do warsztatu mechanicznego, gdzie po przywiezieniu dodatkowych elementów z magazynu głównego składano maszyny. Dalej wędrowały one do ekspedycji która wysyłała elementy do zamawiającego.

 

Od 1928 roku DEFUM wszedł do spółki „Zjednoczone Fabryki Maszyn Kotłów i Wagonów L. Zieleniewski, Fitzner i Gamper S.A Podczas drugiej wojny został doszczętnie zdewastowany przez Niemców – wywieźli wszystkie cenne urządzenia i części maszyn. Prawdopodobnie przez długi okres czasu produkował urządzenia na rzecz niemieckiej machiny wojennej. Pomimo tego Defum wrócił do pracy jeszcze w styczniu 1945 roku – przy czym trzeba wspomnieć iż Niemcy zostali wyparci z Dąbrowy dopiero 27 stycznia. Oprócz produkcji obrabiarek, zakład wykonywał również naprawy i remonty czołgów na potrzeby Ludowego Wojska Polskiego.

 

W czasach PRL DEFUM został upaństwowiony – dokładnie w 1949 roku. Wraz ze zmianami własnościowymi przyszła zmiana nazwy na „Śląsko-Dąbrowska Fabryka Urządzeń Mechanicznych im. Stanisława Krzynówka”. Okres PRL-u był dla DEFUM złotą erą. Około 80 % produkcji zakładu było eksportowane – i to wcale nie do ZSRR, tylko na Zachód! Produkcja obrabiarek ciężkich w latach PRL-u była uznana za polską specjalność eksportową.

 

Z fabryki wychodzą całe składy kolejowe wysyłane głównie do portu w Gdyni i dalej do krajów docelowych obu Ameryk a nawet Australii . Równolegle odbywa się dystrybucja drogą lądową do krajów Europy Zachodniej . Krajowi inwestorzy maja trudności w zakupie obrabiarek DEFUM gdyż eksport traktowany jest priorytetowo z uwagi na zarabianie niezbędnych dla kraju dewiz . W każdym miesiącu z fabryki wychodzi od 20-tu do 40-tu obrabiarek. W chwili uruchomienia produkcji każda obrabiarka ma już swojego docelowego odbiorcę .
 

W 1970 roku próbowano na bazie czterech fabryk utworzyć ogromny Kombinat Obrabiarek Ciężkich PONAR-PORUM . W 1975 nastąpiła nowa próba integracji i tym razem utworzono Kombinat Obrabiarek Ciężkich PONAR-ZAWIERCIE który obejmował trzy fabryki tj. FUM-PORĘBA ,FO-RAFAMET i DFO-DEFUM . Żadna z tych koncepcji integracji nie zyskała jednak szerokiego poparcia poszczególnych zakładów i około roku 1980 powrócono do wcześniejszej samodzielności poszczególnych fabryk . Próby integracji tych znanych w świecie fabryk kończyły się rywalizacją o prym w połączonym kombinacie.

 

Spacery historyczne – lektor

Po początkowych spacerach przyszedł czas na lektora. Poznaliśmy już wstępne opinie osób i poprawiliśmy nasze materiały. Teksty zostały przygotowane pod potrzeby języka mówionego. W kolejnych dniach mamy zamiar nagrać dźwięk do naszych spacerów. Dzięki temu nawet gdy zakończy się projekt to każdy będzie mógł wziąć udział w „Wirtualnym spacerze”.

Spacery historyczne – działamy!

W marcu wraz z pierwszymi promykami wiosennego słońca zaczęliśmy nasze działania spacerowe. Chętnych po zakamarkach Dąbrowy prowadzi Krzysztof Kulik. Wraz z kolejnymi terminami mamy nadzieję na zwiększenie się frekwencji. Na pewno również z biegiem dalszych spacerów będziemy je poprawiać i dostosowywać trasy i punkty pod potrzeby i sukcesy przyszłych wycieczkowiczów.

 

Spacery historyczne – koncepcja

W lutym rozpoczęliśmy pracę nad koncepcją spacerów historycznych. Powoli chodząc po mieście zbieraliśmy pomysły i wypracowywaliśmy ostateczny kształt naszych tras. Głównym problemem był ogromny rozrzut punktów po terenie całego centrum, który mocno ograniczał możliwości wykorzystania wszystkich ciekawych punktów. W toku optymalizacji wybraliśmy trzy trasy – jedną po centrum, drugą wokół DEFUM i trzecią po industrialnych halach fabryki.